ZOMERATELIERS | Vermeer in een filosofisch perspectief

Modelschilderworkshop: Vermeer, Descartes en Spinoza

Op vrijdag 7 en zaterdag 8 juni is een tweedaagse workshop schilderen naar model door Annelies Middel,
die voorafgegaan wordt door een lezing door Frits Meijering, filosofiedocent.

In de ochtend wordt een lezing gegeven. Na een pauze starten we met schilderen. Annelies helpt je met het opbouwen van een sterke compositie en begeleidt je in het oplossen van kleur in een licht-schaduwwereld, waar het belangrijk is aan de toonwaarden aandacht te schenken. De zaterdag wordt er geschilderd en aan het eind is er een nabespreking. Schildermaterialen en lunch meenemen beide dagen. Voor koffie en thee wordt gezorgd.

Kosten: 150,-

De schilderijen van Vermeer worden in de lzing gebruikt om de filosofie van Descartes en Spinoza te verduidelijken. Ook het omgekeerde is het geval: door het werk van Vermeer op een filosofische manier te bekijken ontstaan nieuwe gezichtspunten. De schilderijen van Vermeer helpen om de filosofie van Descartes en van Spinoza te visualiseren en hun visies op levenskunst beter te begrijpen. 

Descartes en Spinoza zijn tijdgenoten van Vermeer. Zij woonden en verbleven in elkaars directe omgeving (Delft en omstreken). 

Descartes is de grondlegger van het moderne denken. Zijn filosofie is dualistisch: hij onderscheidt lichaam van geest. Zijn filosofie richt zich op het bestuderen van het menselijk denkproces: ik denk dus ben ik (cogito ergo sum). Het moderne denken kenmerkt zich door de dominante positie van wetenschap (science) en technologie. Zijn methode van denken geeft houvast en zekerheid.

Aan de hand van twee schilderijen van Vermeer (de astronoom en de geograaf) wordt de filosofie van Descartes duidelijk. De camera obscura speelt hierbij een rol. Het cognitief denkproces wordt beschreven als een informatie verwerkend systeem. 

Spinoza neemt de kernbegrippen van Descartes over, maar geeft er een andere betekenis aan. Zijn Ethica geeft inzicht in het denkproces van de levenskunstenaar. Zijn ethiek bestaat uit een groot aantal oefeningen en mentale strategieën, die van belang zijn om het welbevinden van het individu en van een gemeenschap krachtig te bevorderen. De Ethica beschrijft hoe we onze denkkracht en ons handelingsrepertoire kunnen vergroten en versterken. Spinoza geeft een uitgebreid overzicht van menselijke emoties (affecten). Hij biedt niet alleen een beschrijving, maar geeft ook handvatten hoe we onze mindset kunnen transformeren. Zijn filosofie is non-dualistisch.

Aan de hand van de schilderijen van Vermeer krijgen we een beeld van allerlei menselijke emoties (brieflezende vrouw), interpersoonlijke relaties (hofmakerij), culturele activiteiten (muziek) en het belang van dagelijkse, praktische en ambachtelijke bezigheden (melkmeisje).

Spinoza maakt gebruik van praktische, wetenschappelijke en filosofische kennis. Filosofische kennis leert ons om zaken te bekijken vanuit het perspectief van de eeuwigheid. De verstilde, serene schilderijen van Vermeer (vrouw met de parel) geven een beeld van een sublieme, esthetische ervaring.